Z uwagi na to, iż lubię łączyć w życiu różne role i pasje, które posiadam, poza byciem prawniczką, jestem również mediatorką. Skłoniło mnie do tego zamiłowanie do psychologii, w szczególności w kontekście budowania relacji.
Czym są mediacje?
Co mnie bardzo cieszy, mediacje to niezwykle dynamicznie rozwijająca się w strukturze prawa polskiego metoda rozwiązywania sporów różnego rodzaju i pochodzenia.
Mediacja to rozmowa prowadzona między osobami będącymi w konflikcie w obecności mediatora, który kieruje się zasadami bezstronności i neutralności. Polega ona na dobrowolnej i poufnej rozmowie, w której uczestnicy (co najmniej dwie strony) dążą do osiągnięcia satysfakcjonującego (dla obu stron) porozumienia w przedmiotowej sprawie.
Podkreślam, że udział w mediacjach jest dobrowolny.
Cele mediacji:
Przede wszystkim dojście do satysfakcjonującego porozumienia osób będących w konflikcie. Ważnym jest również aspekt poprawy relacji między stronami oraz zapobieganie eskalacji konfliktu.
Głównym atutem mediacji jest możliwość rozmowy o przyczynach konfliktu, ich źródle, sposobach rozwiązania sporu, a przede wszystkim dążenie do wzajemnego zrozumienia się przez strony.
Spotkania odbywają się w swobodnej, bezpiecznej i poufnej atmosferze. Mediacja usprawnia wzajemną komunikację, pomaga w określaniu interesów stron, a obecność wykwalifikowanego mediatora sprawia, że wszystko powyższe dzieje się zgodnie z obowiązującym prawem.
Ważne aspekty mediacji:
Moim zdaniem to zadbanie o relacje między stronami. Dopiero wówczas, gdy relacje zostaną odbudowane, konflikt nie będzie eskalował. W praktyce bywa oczywiście różnie.
Czasem, na dany moment, nie ma perspektyw na uzyskanie poprawy relacji, jednak rolą mediatora jest pomóc stronom, aby konflikt „zatrzymać” na danym etapie i żeby on dalej on nie eskalował.
Formy mediacji:
Wyróżniamy dwie podstawowe formy prowadzenia mediacji. Są to:
- Mediacje pośrednie, podczas których mediator spotyka się najpierw z jedną stroną postępowania mediacyjnego, a następnie z drugą stroną. Spotkania odbywają się odrębnie, bez równoczesnej obecności stron. Rolą mediatora jest przekazywanie stronom ustaleń z odrębnych, indywidualnych spotkań. Mediacje pośrednie sprawdzają się w sytuacjach, gdy jedna strona mediacji (np. osoba pokrzywdzona) obawia się obecności drugiej strony. Prowadząc mediacje pośrednie zawsze można przejść do mediacji „tradycyjnej”, czyli bezpośredniej, gdy oraz o ile strony będą gotowe na spotkanie.
- Mediacje bezpośrednie, podczas których mediator spotyka się równocześnie ze wszystkimi stronami mediacji. Zazwyczaj w spotkaniach mediacyjnych strony powinny zwracać się do mediatora, nie bezpośrednio do siebie.
Rodzaje mediacji:
Wyróżniamy mediacje sądowe oraz pozasądowe (zwane również mediacjami kontraktowymi czy umownymi).
Mediacje sądowe prowadzone są na etapie postępowania sądowego zarówno w sprawach karnych, nieletnich jak i cywilnych, w tym rodzinnych.
Mediacje pozasądowe to m.in. mediacje szkolne, w sprawach cywilnych, w sporach zbiorowych czy mediacje polityczne.
Jak w praktyce przebiegają mediacje:
Uchylając rąbek tajemnicy należy wskazać, że większość mediacji odbywa się w podobnym schemacie, czyli:
- wprowadzenie do mediacji – to po prostu monolog mediatora, który informuje strony czym są mediacje, jakie są ich zasady, koszty, kto będzie brał w nich udział, ile mogą potrwać itp.
- wysłuchanie stron – każda ze stron może „opowiedzieć” własną perspektywę danej sytuacji. Co istotne, mediacja nie ma na celu ustalenia jednej wersji widzenia. Zadaniem mediatora jest poszukiwanie rozwiązań, a nie wskazywanie, która ze stron ma rację.
- definiowanie kwestii – rolą mediatora jest ustalenie o jakich kwestiach strony chcą rozmawiać i szukać rozwiązań.
- ujawnienie i zrozumienie potrzeb stron – zaryzykuję stwierdzenie, że jest to najtrudniejszy etap mediacji. Rolą mediatora jest ujawnienie potrzeb wszystkich stron, które biorą udział w mediacji.
- Poszukiwanie i negocjowanie rozwiązań.
- Tworzenie ugody mediacyjnej.
Korzyści płynące z mediacji:
Koszt i czas
- wymierna oszczędność kosztów, nie tylko finansowych, ale również czasowych i emocjonalnych,
- o wiele krótszy czas trwania mediacji w porównaniu z postępowaniem sądowym.
Charakter
- odformalizowany charakter, dzięki któremu strony mogą poczuć się swobodniej i pewniej,
- nieformalność i prywatność postępowania pozwala na uniknięcie stresu związanego z występowaniem w sądzie,
- pozwala każdej ze stron podjąć postanowienia obopólnie możliwe do zaakceptowania.
Otwarta postawa
- skupienie się na dojściu do porozumienia przy pomocy niezaangażowanego w spór mediatora,
- pewność wykonania osiągniętego kompromisu,
- wzrost zaufania,
- perspektywy współpracy w przyszłości.
Ponadto, mediacja nie wyłącza możliwości sądowego rozstrzygnięcia sporu. Jeżeli podczas mediacji nie dojdzie do wypracowania porozumienia satysfakcjonującego dla wszystkich stron, proces sądowy będzie kontynuowany lub może być wszczęty przez każdą ze stron.